در لغت «وکیل» کسی است که از طرف شخص دیگری – اعم از حقوقی یا حقیقی – به موجب عقد وکالت برای انجام کاری مأمور می‌شود.
اگر شما به حوزه حقوق و قانون علاقه مندید و دنبال شغل چالشی و پر مسئولیت می باشید، این شغل مناسب شماست.
وکلا به مشتریان خود مشاوره حقوقی داده و در برخی موارد به عنوان نماینده آنها عمل می کنند. این مشتریان می توانند افراد، گروهی از افراد و یا شرکت ها و اشخاص حقوقی باشند.
برای انجام این شغل باید تحصیلات و تجربه کافی کسب کنید. شما باید مهارت های سخنوری و نوشتاری در حد عالی داشته باشید. همچنین داشتن توان تجزیه و تحلیل میزان زیادی از اطلاعات، اعتماد به نفس زیاد و توان تحمل فشار کاری زیاد از لازمه های انجام درست این شغل است.
یک وکیل وابسته به اینکه به صورت شخصی کار می کند یا استخدام شرکت یا سازمان خاصی است دارای ساعات کاری متفاوتی است. اگر به صورت شخصی در دفتر وکالت خودتان کار می کنید پس ساعت کاری شما کاملا منعطف است و تنها در زمان هایی که وقت ملاقات داده اید به دفتر کار خود مراجعه می کنید. اما اگر کارفرما دارید باید نظر و خواسته او را هم برای زمان کارتان درنظر بگیرید.
در برخی موارد باید همیشه در دسترس باشید حتی در شب ها و تعطیلات. محل کارتان معمولا در دفتر کار و دادگاه است ولی در برخی موارد با توجه به نوع پرونده کاری نیاز به مسافرت کاری برای ملاقات با موکلان و یا تهیه شواهد و مدارک دارید. اگر در زمینه حقوق جزا فعالیت می کنید، زمان بیشتری از کار شما در دادگاه خواهد بود.
در حال حاضر شغل وکالت نیز مثل خیلی از شغل های دیگر به صورت کاملا تخصصی درآمده است. تخصص برخی از وکلا در پرونده های مربوط به ملک و زمین و تخصص برخی دیگر در مسایل خانوادگی است. همچنین بعضی از وکلا در حوزه حقوق تجارت فعالیت می کنند و در قوانین تجاری داخلی و بین المللی تسلط دارند. حتی برخی از آنها متخصص مسایل حقوقی ورزشکارانی مانند فوتبالیست ها می باشند به این معنا که با تسلط بر قوانین نهادهای بین المللی فوتبال همچون فیفا و نهادهای داخلی همچون فدراسیون فوتبال و باشگاه ها، به بازیکنان فوتبال مشاوره داده و قراردادهای آنها را منعقد می کنند.
حقوق محیط زیست، حقوق حمل و نقل، حقوق بشر، حقوق نفت و گاز نیز از دیگر زمینه های فعالیت وکلا می باشد که هر وکیلی پس از فارغ التحصیلی با توجه به رشته تحصیلی خود و نیاز بازار کار و عوامل دیگر جذب یکی از زمینه های تخصصی فوق خواهد شد.
در ادامه اطلاعات کاملی در مورد وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازار کار و فرصت های شغلی و میزان درآمد وکیل و برخی از وکلای مشهور ارائه می شود.
وظایف وکیل
مشاوره به مراجعان در خصوص موارد قانونی
حضور در دادگاه به عنوان نماینده موکل خود و دفاع از آنها
تهیه پیش نویس ها، قراردادها و نامه ها برای درج در پرونده و پیشبرد امور حقوق و قضایی موکل خود
جستجوی موارد مشابه قبلی برای تسهیل کار پرونده جاری در دست
جمع آوری و نگهداری از مستندات و مدارک مربوط به پرونده برای ارائه به دادگاه جهت دفاع از موکل خود
شرکت در جلسات و مذاکره ها به منظور کشف اطلاعات بیشتر، بررسی بیشتر پرونده و یا ارائه توضیحات یا دلایل و مدارک به ذی نفعان
ارائه مدارک و شواهد به دادگاه و دفاع از موکل
کار شما می تواند در حوزه های زیر باشد :
بخش خصوصی – ارائه خدمات حقوقی از جمله گواهی انحصار وراثت، قانون مدنی و خانواده، دادخواهی، آسیب های شخصی و قانون جزا
بخش تجاری – مشاوره دادن و انجام کارهایی برای بخش های تجاری مختلف مانند قوانین مربوط به قراردادها، مالیات، قوانین استخدام، خرید و فروش و ادغام شرکت ها
مشاوره خصوصی به شرکت ها، دولت ها و مقامات محلی
یک وکیل معمولا به صورت تخصصی کار کرده و تنها در یکی از شاخه های وکالت وارد می شود و تجربه کسب می کند.
مهارت و دانش مورد نیاز
وکیل مسیر ایرانیمهارت عالی در سخنوری و نوشتن جهت تنظیم متن دفاعیه و قرائت آن در دادگاه
توانایی تحلیل میزان زیادی از اطلاعات
دقت بالا و توجه زیاد به جزئیات – زیرا کوچکترین موضوعی می تواند بر مسیر پرونده تأثیرگذار باشد و بی توجهی به آن آثار غیر قابل جبرانی به همراه داشته باشد
توانایی توضیح موارد قانونی برای افراد غیر متخصص به صورت خوب و واضح
اعتماد به نفس زیاد به منظور دفاع کامل از موکل در صحن دادگاه
توانایی متقاعدکردن دیگران
توانایی تحمل فشار کاری زیاد و انجام چندین کار به طور همزمان
درایت و همدلی با موکل خود به منظور ایجاد اعتماد به نفس و آرامش در او در جهت پیشبرد بهتر پرونده
شهامت و جسارت
راز داری – زیرا وکلا اطلاعات بسیار خصوصی موکلان خود را به منظور دفاع بهتر از پرونده کسب می کنند و باید برای موکلان خود رازدار خوبی باشند
آشنایی با مسائل مالی و اعداد و ارقام به خصوص اگر با اموال و کارهای مالی سر و کار دارید.
آشنایی نسبی با علوم جامعه‌شناسی، روانشناسی، انشان شناسی و علوم فلسفه – زیرا حقوق با این علوم ارتباط نزدیکی دارد و برای موفق شدن در این شغل باید با آنها آشنا بود.
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل وکالت
فارغ التحصیلان کارشناسی از رشته های زیر می توانند وارد این شغل شوند :
حقوق
الهیات و معارف اسلامی – فقه و مبانی حقوق اسلامی
الهیات و معارف اسلامی – فقه و حقوق اسلامی (ویژه دانشگاه شهید مطهری)
البته در کنار فارغ التحصیلان دانشگاه ها ، فارغ التحصیلان حوزه های علمیه نیز با دارا بودن شرایط لازم می توانند وارد این شغل شوند.
بازارکار و فرصت های شغلی وکالت
فارغ التحصیلان دانشگاه پس از کسب تجارب لازم و اخذ مجوز و پروانه وکالت از نهادهای قانونی می توانند نسبت به پذیرش پرونده های حقوقی و تاسیس دفتر وکالت اقدام کرده و کار خود را به صورت مستقل شروع کنند.
برای گرفتن پروانه وکالت دادگستری، متقاضیان باید ابتدا در آزمون وکالت شرکت کنند. این آزمون هرساله توسط کانون وکلای دادگستری برگزار می شود. البته چند سالی است که مرکز مشاوران حقوقی و وکلای قوه قضائیه نیز اقدام به برگزاری این آزمون کرده است. شرایط متقاضیان این آزمون هر سال به صورت رسمی اعلام می شود. افرادی که در این آزمون موفق می شوند، پس از طی مراحل مصاحبه شفاهی و گزینش های اداری پروانه کارآموزی وکالت دریافت می کنند. به این وکلای کارآموز معمولا وکیل پایه دو اطلاق می شود. مدت این دوره کارآموزی و شرایط آن در کانون وکلا و مرکز مشاوران حقوقی و وکلای قو قضائیه متفاوت است.
آزمون وکالت
بعد از طی دوره کارآموزی و قبولی در امتحانات اختبار ، پروانه وکالت پایه یک دادگستری به آنها اعطاء می گردد .
لازم به ذکر است امکان دارد اشخاصی که دارای سابقه کاری حقوقی یا قضائی هستند ، از طی دوره کارآموزی یا تمامی مقدمات مذکور معاف باشند و مستقیما پروانه پایه یک وکالت دادگستری برای ایشان صادر گردد .
مراحل اخذ پروانه وکالت پایه یک از زبان دکتر کشاورز
(رییس اتحادیه سراسری کانون های وکلا موسوم به اسکودا)
شغل وکالت از آن دسته از مشاغلی است که میزان موفقیت در آن برای وکلای مختلف بسیار متفاوت است. برخی از وکلا بسیار موفق هستند و درآمد بالایی داشته و در حوزه تخصصی خود معروف می باشند و بعضی دیگر هم حتی به سختی هزینه های زندگی خود را تأمین می کنند.
به گفته وکلای متخصص و موفق، تسلط بر قوانین و مقررات، دارا بودن روابط عمومی قوی و جسارت لازم از مهمترین عوامل موفقیت در این شغل به حساب می آیند.
با توجه به تمرکز فعالیت های اقتصادی و تجاری در شهرهای بزرگ مثل تهران؛ بازار کار وکلا در اکثر حوزه های تخصصی در این شهرها بسیار بیشتر از شهرهای کوچک است. از سوی دیگر با گسترش و پیچیده تر شدن روابط اجتماعی در سال های اخیر، مخصوصا در شهرهای پرجمعیت و بزرگ مثل تهران، اصفهان، مشهد و …. به تناسب آن مشکلات مردم و دعواهای حقوقی و قضایی نیز افزایش یافته است و بازار کار وکلا در تمام کشور و مخصوصا در شهرهای بزرگ گسترده تر شده است.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که میزان موفقیت یک وکیل در بازار کار بیش از گرایش تحصیلی و نوع دانشگاهی که از آن فارغ التحصیل شده، به مهارت های فردی خود او در برقراری ارتباط با مخاطبان و همچنین تسلط بر موضوعات تخصصی شغلش بستگی دارد.
وضعیت استخدام این شغل در برخی کشورهای جهان به شرح زیر است :
آمریکا – پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام وکلا بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، رشد ۱۰ درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای کل مشاغل ۱۴ درصد می باشد.
استرالیا – در بازه زمانی ۵ سال گذشته میزان استخدام وکلا رشد ۱۶٫۷ درصدی داشته و رشد بسیار زیاد در آینده برای آن پیش بینی شده است.
میزان درآمد وکیل
همانطوری که در بخش بازار کار اشاره شد، درآمد شما به عنوان وکیل تا اندازه زیادی به خودتان بستگی دارد و سایر عوامل دیگر دارای اهمیت کمتری می باشند. به این معنا که در صورتی که شما در حوزه تخصصی خود بر مباحث حقوقی مسلط باشید، از نحوه سیر و نتیجه سایر پرونده های حقوقی مشابه مطلع بوده و افراد ذی نفع در هر پرونده را تشخیص داده و روابط حرفه ای مناسب با آنها برقرار کنید؛ شما نیز می توانید وکیل موفقی شوید و درآمد قابل توجهی از این شغل کسب نمایید.
در ایران وکلای زیادی وجود دارند که از نظر نوع دانشگاهی که تحصیل کرده اند، شهری که در آنجا وکالت می کنند و تجربه و حوزه تخصصی کاری نیز به هم شباهت کامل دارند ولی دارای درآمدهای کاملا متفاوتی می باشند. البته در سایر مشاغل ها نیز این توانایی ها و مهارت های فردی تأثیر دارد ولی این توانمندی ها در شغل وکالت بسیار پررنگ و غالب می باشد و موفقیت یا عدم موفقیت یک وکیل را موجب می شود.
به طور کلی درآمد وکیل تابع تعرفه های کانون وکلای دادگستری (که هر سال تعیین می شود) و تعداد پرونده های ارجاعی است.
در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال ۱۳۹۲ توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد وکیل هایی که در استخدام سازمان یا شرکتی هستند، در سمت های مختلف شغلی استخراج شده است.
برخی از سمت هایی که در این پژوهش برای وکیل در نظر گرفته شده اند شامل کارشناس حقوقی، کارشناس قرارداد، وکیل، مشاور حقوقی و مدیر حقوقی می باشند که یک وکیل می تواند در هر یک از آنها استخدام شده و فعالیت نماید.
برای وکیل در هر سمت حداقل، حداکثر و متوسط درآمد ماهیانه ذکر شده است. به عنوان مثال وکیل که در سمت مدیر حقوقی کار می کند، در اواخر سال ۱۳۹۲، حداقل درآمد ۸۰۰۰۰۰ تومان، حداکثر درآمد ۴۰۰۰۰۰۰ تومان و متوسط درآمد ماهیانه ۲۰۰۰۰۰۰ تومان را داشته است.
درآمد ماهانه کارشناس یا مشاور حقوقی
توجه داشته باشید که تحقیق بالا روی شاغلانی که در استخدام شرکت یا سازمانی (اعم از دولتی یا خصوصی) می باشند، صورت گرفته است. در مورد افرادی که کارآفرین هستند و کار مستقلی در حوزه تخصصی شان، راه اندازی کرده اند، شرایط متفاوت است و آنها با توجه به میزان فعالیت، تخصص، تلاش و پشتکارشان، درآمدهای متفاوتی دارند.
میزان درآمد وکیل در برخی کشورهای جهان عبارتند از :
آمریکا – متوسط درآمد سالانه این شغل ۱۱۲٫۷۶۰ دلار ( برای همه مشاغل ۳۳٫۸۴۰ دلار) در سال ۲۰۱۰ و مطابق با آخرین آمارها در سال ۲۰۱۳، ۱۱۳,۵۰۰ دلار بوده است.
استرالیا – متوسط درآمد سالانه وکلا ۸۷٫۰۰۰ دلار (قبل از کسر مالیات) می باشد.
انگلستان – متوسط درآمد سالانه این شغل برای افراد تازه کار ۲۸٫۵۰۰ دلار، افراد با تجربه بین ۳۸٫۰۰۰ تا ۱۰۷٫۰۰۰ دلار و برای وکلای ارشد و مدیران این بخش ۱۵۲٫۵۰۰ دلار و بیشتر می باشد.
شخصیت های مناسب این شغل
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
شخصیت های مناسب این شغل بر اساس شخصیت شناسی MBTI :
ENTJ این تیپ شخصیتی شان اجتماعی و سطح نفوذی را که به دنبالش است، در این شغل می یابد. او از زمینه های حقوقی استقبال کرده و در آن موفق است.
INTJ این تیپ شخصیتی دوست دارد در کارش تنوع فراوان باشد. او از توانایی خوبی در پژوهش و برنامه ریزی مستقل داشته و از منطق خوبی در کارها برخوردار است.
ENTP این تیپ شخصیتی می تواند محیطی جدید، منعطف و متحول ایجاد کند. او با کمک خلاقیت فراوان خود روش های جدیدی بوجود می آورد. این تیپ شخصیتی معمولا در کار خود با افراد زیادی ارتباط دارند.
INTP این تیپ شخصیتی دوست دارد مسایل پیچیده را تحلیل و حل کند. او به مشاغل چالشی که نیاز به اندیشه زیاد و روش های مبتکرانه دارد، علاقه مند است.
ESTJ این تیپ شخصیتی دوست دارد با چیزهای ملموس و واقعی سر و کار داشته باشد. او می تواند بر اساس استدلال های قیاسی خود به علت و معلول ها پی برده و نتیجه گیری کند.همچنین علاقه دارد در واحدهای سازمان یافته در سمت های ارشد و مدیریتی کار کند.
